दुग्ध विकासका कर्मचारीलाई दुध, विद्धुत प्धराधिकरणका कर्मचारीलाई िवजुली सुिवधाको बिरोध गरेको पाइन्छ । अरू त अरू भै गए पत्रकारहरूका नेताहरू पनि यसको बिरोध गर्नेमा पर्छन । श्रमजीवी भएर पनि ।
म यि बिरोधिहरूलाइ फाेर्ड गाडि निर्माता हेनरी फ्राेड को कहानी पढन सुझनब दिन्छु । छोटकरीमा भन्दा , फोर्ड गाडि बिक्न छाडो । कम्पनि घाटामा गयो । मजदूले गाली गर्न थाले । सबै चिन्तित भए । तर हेनरी फ्राेडले भने नया उपाय सोचे । यो समस्याहरूको समाधान का लागि १९१४मा । त्यति खेर अमेरीकामा पनि नेपालमा जस्तै नश्रम शोषण थियो । पत्रकार र श्रमिकलाइ तोकिएको न्यूनतम ज्याला पनि दिइदैनथ्यो । तर उनले चै अाफनाे उत्पादन बढाउन,र बिक्रि गर्न सबै भन्दा पहिले कामदारको ज्याला दुगुना गरे । यो देखेर त्य बखत का उद्भोगी र सरकार पनि छक्क पर्दै उनलाइ पागल भाे पनि भन्न भ्याए ।
उनले चै अझ अगाडि बढेर अाफ्रनो उत्पादन, कार पहिले त्यहिका कामदारलाइ चढन दिए, सबैलाइ । यसले गर्दा कारमा भएका त्रुटी सबै भन्दा पहिले अाफनै कामदारलाइ थहा भयो । बजारमा कार ल्याउन अघि त्यसका कमजोरी सचिए । मजदूरले पनि सुबिधा पाएकोले कम्पनीलाइ अधिक माया गरे । फाेर्ड कारले एक बर्ष मै दोबर मुनाफा गरो । र अहिले पनि यसको बजार अगाडि नै छ । त्यहा कहिल्यै मजदूर समसया अाउदैन । सुमधुर अैद्धोगिक सम्बन्धको अनुपम उधाहरणाको रूपमा रहेको छ, फाेर्ड ।
उत्पादन गर्नेहरूलेनै पहिले अाफुले उपभोग गरे मात्र त्यसको गुणस्तर थहा हुन्छ । अरू ग्राहकलाइ पनि विश्वास हुन्छ । गुणस्तर पनि मापन हुन्छ ।
नेपाली समाजमा पनि उखान नै छ । पकाएको चीज पहिले भान्सेले खानु पर्छ । राजा महाराजाका पालामा पनि पहिले खाना ल्याउनेलाइ ख्वाउने चलन छ ताकी त्यहा विष नहोस भनेर ।
नेपालका सेवा प्रदाय ति संस्थानका गुणस्तर उसले लिएको मुल्य अनुसार नभउकोमा मलाइ पनि चित् बुझेको छैन । बिधुत को अर्को विकल्प नभए पनि टेलीफोन र दूधको त विकल्प छ । तर अनुसन्धाले के देखाइको छ भने दूधको सवालमा दुध विकाश संस्थान गुणस्तर कायम गर्न अगाडि छ । यसको कारणा त्यहिका कामदारले पाउने केही उत्पादाको यपयोग गर्ने सुविधा हो । मैले त दूध मात्र दिएको सुनेको छु । अझ म त भन्छु सबै उत्पादन दिनु पर्छ । कान्तिपुर, हिमाल, नागरीक, गोरखा पत्र अादि पत्रिकाहरूले सबै प्रकाशन अाफना कामदार, पत्रकारलाइ दिए जस्तो ।
अर्को कुरा पत्रकार र सर्ब साधरणाले बिरोध गरेका कम्पनिहरूले दिएको सुविधा कम्पनिले फाेर्ड फर्रमुला अन्तर्गत दिएका हैनन । त्यो त त्यहा दर्ता रहेका ट्रेड युनियनले सुमधुर अाैध्दोैगिक सम्बन्धकाे फाेर्ड फर्मुला प्रयोग गरेर तिनले कम्पनी संग धेरै संघर्ष गरेर, साैदाबाजी गरेर लिएको हुन । कसैको निगाहाले दिएको हैन । साैदाबाजी संझाैता कानून सरह लागु हुन्छ ।
अब ति सेबा प्रदायबाट सेवा लिनेहरूको बिरोध गर्ने पत्रकारलाइ चै पत्रीकाहरू पनि त्यहि काम गर्ने पत्रकारले किनेर पढ भनेर कान्तिपुर,समाचार पत्र,हिमालले भन्यो भने के गर्ने ? अनि यू टीयल, एनसेल, सूविसू ले पनि दिएको सुविधा पनि कटायो भने के गर्ने ? यसको असर अाफैलाइ पनि पर्छ भन्ने कुराको हेकका राख्ने कि नराख्ने ?
पत्रकार महा संघले सरकारबाट लाखैा सहयोग लिएको छ । केका लागि ? सरकारले संचार माध्यमलाइ बचाउनु पर्छ भनेर तिनै श्रमिकले स्वदेशमा र विदेशमा ज्यान माया मारेर काम गरेर पठाएको रकमबाट राज्यकोष बाट सुविधा दिन्छ केका लागि, तिनै श्रमजीवीको विरोध गर्न र मालिकहरको स्तुतिगान गर्न ?
अरूले साना पत्रीका पनि अाफै चल्नु पर्छ । जे जस्तो नाममा भए पनि महा संघ, युनियन चैतारीलाइ सरकारले दिएको रकम बन्द गर्नु पर्छ, अाफै चल्नु पर्छ ठुला जस्तो । सरकारले किन बिज्ञापन दिने ? बितरण ब्यापक भए अाफै धेरै तिरेर पनि विज्ञापन पाइहाल्छनी भने भने चै अब सहि भन्ने ?
तर त्यो हामि भन्ने पक्षमा छैनैा । कसैले भन्नु हुदैन । पानी पलाएको मुहानबाट पहिले त धमिलै पानी अाउछ । पछि संङलन्छ । संचार माध्यम, संचार कर्मि लोकतन्त्रका मुहानहरू हुन भने ट्रेड युनियन अान्दोलन लाैकतन्त्र थुन्ने बांध हो भण्डारण हो, भकारी हो । त्यसैले लोकतन्त्रमा संचार र ट्रेड युनियन एक सिक्काका दइ पाटाहरू हुन ।
पत्रकार महासंघ कहिले ट्रेड युनियन भएन । साैदाबाजी गर्ने । खाली मगन्त भयो , निगाहामा भर पर्ने सरकारकाे । यसका सदस्यहरू र पत्रकारहरूले पनि कहिल्यै ट्रेड युनियन अान्दोलन बुझ्न सकेनन, बुझ्नेले बुझ पचाए । त्यसैले यिनिहरूले ट्रेड युनियनको सिध्दान्त, यसमा भएको विज्ञान, बैज्ञानीक साध्य, मर्म थहानै भएन, थहा पाएनन ।
विज्ञानले मान्छेको सुरक्षा गर्न बचाउन दिएको बन्दुक, बम, मान्छे मार्न प्रयोग गरेको जस्तै भएको छ ट्रेड युनियन अान्दोलन । कारण र कारक अरू कोहि हैन हामि नै हैा । हामि यसलाइ नबुझि प्रयोग गर्छाै, बुझ पचाएर अाफ्नै फाइदाको लागि स्वार्थबस प्रयोग गर्छाै । फरक यति हो, बम र बन्दूक पडकेर तत्कालै मानिस मारेको तत्कालै थहा हुन्छ , ट्रेड युनियन अान्दोलन लगायत कतिपय विज्ञानका अाविश्कारहरूको गलत प्रयोग गरेका कारण विष भएर विस्तारै मारेको थहा हुदैन ।
म यि बिरोधिहरूलाइ फाेर्ड गाडि निर्माता हेनरी फ्राेड को कहानी पढन सुझनब दिन्छु । छोटकरीमा भन्दा , फोर्ड गाडि बिक्न छाडो । कम्पनि घाटामा गयो । मजदूले गाली गर्न थाले । सबै चिन्तित भए । तर हेनरी फ्राेडले भने नया उपाय सोचे । यो समस्याहरूको समाधान का लागि १९१४मा । त्यति खेर अमेरीकामा पनि नेपालमा जस्तै नश्रम शोषण थियो । पत्रकार र श्रमिकलाइ तोकिएको न्यूनतम ज्याला पनि दिइदैनथ्यो । तर उनले चै अाफनाे उत्पादन बढाउन,र बिक्रि गर्न सबै भन्दा पहिले कामदारको ज्याला दुगुना गरे । यो देखेर त्य बखत का उद्भोगी र सरकार पनि छक्क पर्दै उनलाइ पागल भाे पनि भन्न भ्याए ।
उनले चै अझ अगाडि बढेर अाफ्रनो उत्पादन, कार पहिले त्यहिका कामदारलाइ चढन दिए, सबैलाइ । यसले गर्दा कारमा भएका त्रुटी सबै भन्दा पहिले अाफनै कामदारलाइ थहा भयो । बजारमा कार ल्याउन अघि त्यसका कमजोरी सचिए । मजदूरले पनि सुबिधा पाएकोले कम्पनीलाइ अधिक माया गरे । फाेर्ड कारले एक बर्ष मै दोबर मुनाफा गरो । र अहिले पनि यसको बजार अगाडि नै छ । त्यहा कहिल्यै मजदूर समसया अाउदैन । सुमधुर अैद्धोगिक सम्बन्धको अनुपम उधाहरणाको रूपमा रहेको छ, फाेर्ड ।
उत्पादन गर्नेहरूलेनै पहिले अाफुले उपभोग गरे मात्र त्यसको गुणस्तर थहा हुन्छ । अरू ग्राहकलाइ पनि विश्वास हुन्छ । गुणस्तर पनि मापन हुन्छ ।
नेपाली समाजमा पनि उखान नै छ । पकाएको चीज पहिले भान्सेले खानु पर्छ । राजा महाराजाका पालामा पनि पहिले खाना ल्याउनेलाइ ख्वाउने चलन छ ताकी त्यहा विष नहोस भनेर ।
नेपालका सेवा प्रदाय ति संस्थानका गुणस्तर उसले लिएको मुल्य अनुसार नभउकोमा मलाइ पनि चित् बुझेको छैन । बिधुत को अर्को विकल्प नभए पनि टेलीफोन र दूधको त विकल्प छ । तर अनुसन्धाले के देखाइको छ भने दूधको सवालमा दुध विकाश संस्थान गुणस्तर कायम गर्न अगाडि छ । यसको कारणा त्यहिका कामदारले पाउने केही उत्पादाको यपयोग गर्ने सुविधा हो । मैले त दूध मात्र दिएको सुनेको छु । अझ म त भन्छु सबै उत्पादन दिनु पर्छ । कान्तिपुर, हिमाल, नागरीक, गोरखा पत्र अादि पत्रिकाहरूले सबै प्रकाशन अाफना कामदार, पत्रकारलाइ दिए जस्तो ।
अर्को कुरा पत्रकार र सर्ब साधरणाले बिरोध गरेका कम्पनिहरूले दिएको सुविधा कम्पनिले फाेर्ड फर्रमुला अन्तर्गत दिएका हैनन । त्यो त त्यहा दर्ता रहेका ट्रेड युनियनले सुमधुर अाैध्दोैगिक सम्बन्धकाे फाेर्ड फर्मुला प्रयोग गरेर तिनले कम्पनी संग धेरै संघर्ष गरेर, साैदाबाजी गरेर लिएको हुन । कसैको निगाहाले दिएको हैन । साैदाबाजी संझाैता कानून सरह लागु हुन्छ ।
अब ति सेबा प्रदायबाट सेवा लिनेहरूको बिरोध गर्ने पत्रकारलाइ चै पत्रीकाहरू पनि त्यहि काम गर्ने पत्रकारले किनेर पढ भनेर कान्तिपुर,समाचार पत्र,हिमालले भन्यो भने के गर्ने ? अनि यू टीयल, एनसेल, सूविसू ले पनि दिएको सुविधा पनि कटायो भने के गर्ने ? यसको असर अाफैलाइ पनि पर्छ भन्ने कुराको हेकका राख्ने कि नराख्ने ?
पत्रकार महा संघले सरकारबाट लाखैा सहयोग लिएको छ । केका लागि ? सरकारले संचार माध्यमलाइ बचाउनु पर्छ भनेर तिनै श्रमिकले स्वदेशमा र विदेशमा ज्यान माया मारेर काम गरेर पठाएको रकमबाट राज्यकोष बाट सुविधा दिन्छ केका लागि, तिनै श्रमजीवीको विरोध गर्न र मालिकहरको स्तुतिगान गर्न ?
अरूले साना पत्रीका पनि अाफै चल्नु पर्छ । जे जस्तो नाममा भए पनि महा संघ, युनियन चैतारीलाइ सरकारले दिएको रकम बन्द गर्नु पर्छ, अाफै चल्नु पर्छ ठुला जस्तो । सरकारले किन बिज्ञापन दिने ? बितरण ब्यापक भए अाफै धेरै तिरेर पनि विज्ञापन पाइहाल्छनी भने भने चै अब सहि भन्ने ?
तर त्यो हामि भन्ने पक्षमा छैनैा । कसैले भन्नु हुदैन । पानी पलाएको मुहानबाट पहिले त धमिलै पानी अाउछ । पछि संङलन्छ । संचार माध्यम, संचार कर्मि लोकतन्त्रका मुहानहरू हुन भने ट्रेड युनियन अान्दोलन लाैकतन्त्र थुन्ने बांध हो भण्डारण हो, भकारी हो । त्यसैले लोकतन्त्रमा संचार र ट्रेड युनियन एक सिक्काका दइ पाटाहरू हुन ।
पत्रकार महासंघ कहिले ट्रेड युनियन भएन । साैदाबाजी गर्ने । खाली मगन्त भयो , निगाहामा भर पर्ने सरकारकाे । यसका सदस्यहरू र पत्रकारहरूले पनि कहिल्यै ट्रेड युनियन अान्दोलन बुझ्न सकेनन, बुझ्नेले बुझ पचाए । त्यसैले यिनिहरूले ट्रेड युनियनको सिध्दान्त, यसमा भएको विज्ञान, बैज्ञानीक साध्य, मर्म थहानै भएन, थहा पाएनन ।
विज्ञानले मान्छेको सुरक्षा गर्न बचाउन दिएको बन्दुक, बम, मान्छे मार्न प्रयोग गरेको जस्तै भएको छ ट्रेड युनियन अान्दोलन । कारण र कारक अरू कोहि हैन हामि नै हैा । हामि यसलाइ नबुझि प्रयोग गर्छाै, बुझ पचाएर अाफ्नै फाइदाको लागि स्वार्थबस प्रयोग गर्छाै । फरक यति हो, बम र बन्दूक पडकेर तत्कालै मानिस मारेको तत्कालै थहा हुन्छ , ट्रेड युनियन अान्दोलन लगायत कतिपय विज्ञानका अाविश्कारहरूको गलत प्रयोग गरेका कारण विष भएर विस्तारै मारेको थहा हुदैन ।
No comments:
Post a Comment