पाखो बारीमा चिराइतो खेती

खोटाङ– खोटाङको उत्तरी गाविस पाथेकामा ६० रोपनी जग्गामा चिराइतो खेती छ। स्थानीय मेरुङ कृषि समूहमा आवद्ध कृषकले सामूहिक रुपमा पाथेका–१ र २ मा खेती गरेका हुन्।

जिल्ला वन कार्यालय र सामुदायिक वन उपभोक्ता महासंघले बीउ उपलब्ध गराएपछि स्थानीय कृषि समूहले व्यावसायिक रुपमा चिराइतो खेती गरेको मेरुङ समाज नेपालका अध्यक्ष बम बानियाँले जानकारी दिए। जडीबुटीका रुपमा प्रयोग हुने चिराइतो खेतीको सम्भाव्यता अध्ययनपछि गाउँको पाखो बारीमा खेती गरिएको समाजले जनाएको छ।

‘हाम्रो खेतीयोग्य जग्गा बाँझो बन्दै गइरहेको छ,' अध्यक्ष बानियाँले भने, ‘खाली जग्गाको सदुपयोग पनि हुने, आम्दानी पनि हुने माध्यमका रुपमा चिराइतो खेती सुरु गरेका हौं।'

वर्ष दिनअघि गरिएको चिराइतो खेतीको सफल परीक्षणपछि समाजमा आवद्ध ११ घरका किसानको सहभागितामा पाथेकामा चिराइतोको बीउ छरिएको छ। जंगलमा पाइने चिराइतो संकलन गरेर राम्रो मूल्यामा बिक्री गरेको अनुभव संगालेका किसानले पछिल्लो समय आफ्नै बारीमा खेती सुरु गरेका हुन्।

घरबाट प्रतिकिलो सात सय रुपैयाँमा बिक्री हुने चिराइतो धनकुटा, धरान, विराटनगर, भारतलगायत सहरमा पुर्याँउँदा प्रतिकिलो एक हजारभन्दा बढीमा बिक्ने समूहका संयोजक पर्शुराम बानियाँले बताए। किसानलाई चिराइतो खेती गर्ने विधिसम्बन्धी सैद्धान्तिक र प्राविधिक सीपबारे तालिम दिएपछि सुरु गरिएको समाजले जनाएको छ।

मेरुङ कृषि सहकारी संस्था र मेरुङ समाजको पहलमा पाथेका–१ र २ को ६० रोपनी तथा फेदी–९ को केलासी र पिपिङको १५ रोपनी जग्गामा चिराइतो खेती गरिएको हो। छिमेकी गाविस खार्ताम्छामा पनि रोप्ने तयारी भइरहेको मेरुङ समाजले जनाएको छ।

अन्य बालीभन्दा कम झन्झटिलो र थोरै समयमा राम्रो आम्दानी दिने भएकाले जिल्लाका पाथेका, खार्मी, फेदी, खार्ताम्छा, बाकाचोल, ऐंसेलुखर्क लगायतका कृषक यसतर्फ आकर्षित भएका छन्। खार्मीमा ५० रोपनीभन्दा बढीमा चिराइतो खेती गरिएको छ।